Śrem pamięta o zamordowanych przodkach. Minęły 83 lata od brutalnej egzekucji na starej strzelnicy w Zbrudzewie [zdjęcia]

Jesienią 1939 roku Ziemia Śremska spłynęła krwią niewinnych obywateli. 20 października hitlerowcy dokonali brutalnych egzekucji w Śremie i Książu Wielkopolskim. Zaledwie kilkanaście dni później, 8 listopada na terenie strzelnicy w Zbrudzewie dokonano kolejnego, bestialskiego mordu. Od kul okupanta zginęło dwunastu mężczyzn:

• Wacław Balcerowicz - kowal,
• Józef Cieślak - robotnik,
• Władysław Janicki - kupiec,
• Władysław Łaznowski - robotnik,
• Wawrzyn Migdał - robotnik,
• Teodor Piechocki - krawiec,
• Paweł Przybylski - robotnik,
• Konrad Ronke - kupiec,
• Paweł Szarata - robotnik,
• Czesław Szymaniak - robotnik,
• Stanisław Wojciechowski - szklarz,
• Teodor Zelba - robotnik.

Tragiczne wydarzenia z początku listopada 1939 roku upamiętnia Pomnik Rozstrzelanych, który znajduje się na terenie starej strzelnicy. Podczas tegorocznych uroczystości w miejscu kaźni naszych przodków odczytano relację naocznego świadka tamtych wydarzeń, Bolesława Jurgi.

8 listopada 1939 roku, ok. godziny 10:00 w więzieniu w Śremie, gdzie przebywałem aresztowany przez Niemców wybrano 8-10 więźniów. Wydano nam łopaty i kilofy i wprowadzono jak zwykle do pracy. Wachmani z więzienia zaprowadzili nas tym razem szosą w kierunku Zaniemyśla do starej strzelnicy w Zbrudzewie. Na miejscu kazano nam wykopać dół o wymiarze 5-6 metrów długości i metr głębokości i około 2 metrów szerokości. Po pewnym czasie około godz. 12:00 na teren strzelnicy przybył pluton młodych SS-manów prowadząc pod karabinami 12 Polaków

- zacytował dr Radosław Franczak, historyk z Muzeum Śremskiego

Skazańców ustawiono po sześciu twarzą do mogiły i na komendę padły dwie salwy. W ostatnich chwilach przed śmiercią skazańcy wznosili okrzyki: “Niech żyje Polska”, “Pozdrówcie rodzinę”. Zabici powpadali do mogiły bezładnie. Wówczas rozkazano nam wejść do grobu i układać ich twarzą do ziemi po 50 cm jeden od drugiego. Niektórzy z nich jeszcze żyli i odwracali się, inni drgali. Wtedy Niemcy podeszli nad mogiłę i dobijali dających oznaki życia z pistoletów. My byliśmy w środku i układaliśmy ciała. Niemcy strzelali nie zwracając na nas najmniejszej uwagi

- dodał.

Według słów Bolesława Jurgi po zakończonej egzekucji i ułożeniu ciał Wachmani wydali rozkaz ułożenia na ciałach gałęzi i chrustu, a następnie zasypania ich ziemią. Polacy, którzy zostali zmuszeni do wykopania tej mogiły wracali do więzienia przez park tak, żeby nikt ich nie widział. Na egzekucji w Zbrudzewie byli także obecni Niemcy, którzy przyjechali z terenu całego powiatu śremskiego. Według przekazów grupa ta liczyła ok. 30 osób.

W miejscu pamięci w Zbrudzewie co roku zbierają się delegacje, by uczcić pamięć pomordowanych przodków. Jest to czas na chwilę zadumy, odśpiewanie hymnu narodowego oraz zapalenie zniczy i złożenie wiązanek. Tak samo było teraz. Warto dodać, że w tym roku minęły 83 lata od tamtych tragicznych wydarzeń.