Masowo umieramy z tego powodu. Odkrycie Polki może to zmienić. Skuteczne leczenie najczęstszej przyczyny zgonów coraz bliżej

Według raportu opracowanego w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego PZH – Państwowym Instytucie Badawczym choroby układu sercowo-naczyniowego odpowiadają za 34,8 proc. zgonów w roku 2022. W tym jeden na trzy zgony z powodu chorób układu krążenia następuje przedwcześnie u osób poniżej 70. roku życia. W roku 2020 i 2021 najbardziej wzrosła liczba przypadków śmiertelnych wśród osób chorujących na nadciśnienie i chorobę niedokrwienną serca (chorobę wieńcową).

Choroby serca są przyczyną 1/3 wszystkich zgonów w naszym kraju. Równocześnie eksperci z Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego podkreślają, że aż 80 proc. z tych przypadków można byłoby zapobiec. Jednak pacjenci często zaniedbują profilaktykę oraz prowadzą niezdrowy tryb życia, który niekorzystnie wpływa na stan całego organizmu, a także na kondycję serca. Nie stosują się także do zaleceń lekarzy w przypadku, gdy choroba już się rozwija. Z tego powodu naukowcy poszukują skutecznych sposobów leczenia chorób układu sercowo-naczyniowego, gdy już wystąpią.

Choroby serca najczęściej są wywoływane na skutek istniejących w organizmie stanów zapalnych. Procesy zapalne w komórkach następują pod wpływem różnych czynników drażniących, stresorów czy bodźców zewnętrznych takich jak infekcje, obrażenia, alergeny. Pod ich wpływem w organizmie następuje reakcja obronna w postaci zapalenia, które ma na celu usunięcie szkodliwych czynników, naprawę tkanek lub walkę z infekcją. Organizm powinien w dość szybkim czasie zwalczyć stan zapalny i wrócić do równowagi.

Jednak w wyniku chorób genetycznych czy niewłaściwego stylu życia (głównie nieodpowiedniej diety, palenia papierosów czy nadużywania alkoholu) stan zapalny nie ustępuje i staje się przewlekły. Mimo, że ma on mniejsze nasilenie niż ostre zapalenie to jednak jest bardziej szkodliwy dla organizmu, ponieważ może trwać nawet latami, a chory może o nim nie wiedzieć. Jednak w tym czasie dochodzi do znacznych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, które mogą być bardzo trudne lub wręcz niemożliwe do cofnięcia. Kluczowe jest więc poznanie wpływu procesu zapalnego na komórki śródbłonka w naczyniach krwionośnych, aby możliwe było opracowanie skutecznej terapii w leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego.

Aby lepiej poznać istotę stanów zapalnych występujących w chorobach układu sercowo-naczyniowego dr inż. Marta Pacia skupiła się na obserwacji powstawania kropel lipidowych w śródbłonku. Krople lipidowe (nazywane potocznie tłuszczami) są aktywnymi organellami biorącymi udział w wielu procesach komórkowych, także w stanie zapalnym. Ich ilość zmienia się w zależności od potrzeb komórek. Komórki śródbłonka tworzą je, aby chronić się przed szkodliwym nadmiarem wolnych kwasów tłuszczowych. Natomiast rozkładają krople lipidowe, aby dostarczać ponownie kwasy tłuszczowe np. do produkcji energii. Z tego powodu szkodliwa dla organizmu nie jest sama ich obecność w komórkach śródbłonka naczyń krwionośnych, ale ich zbyt duże nagromadzenie.

– Chciałabym, aby wyniki mojej pracy naukowej zostały praktycznie wykorzystane w biomedycynie śródbłonka w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego. Realizacja tego marzenia jest wymagająca, ponieważ najczęściej wyniki pojedynczych badań są jak puzzle w dużo większej układance, której dopiero całość może rzeczywiście wpłynąć na współczesną naukę – mówi dr inż. Marta Pacia, stypendystka programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki.

Jak podkreśla naukowczyni konieczne są dalsze badania w celu bardziej szczegółowego wyjaśnienia procesów tworzenia kropel lipidowych, ich rozprowadzania po organizmie, a także biochemicznego składu i mechanizmów ich rozkładu. Te badania mogą pozwolić na opracowanie skutecznego leczenia chorób sercowo-naczyniowych. Utrzymanie prawidłowej funkcji naczyń krwionośnych i ograniczenie szkodliwych skutków gromadzenia się w nich kropel lipidowych pozwoli na zmniejszenie stanów zapalnych, a także leczenie chorób sercowo-metabolicznych.

Eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego wyznaczyli główne zasady, które pozwolą na prawidłowe dbanie o serce i układ krążenia:

• nie pal – nie tylko czynnie, ale też biernie. Co roku 3 mln osób umiera z powodu chorób serca, których przyczyną jest palenie tytoniu i narażenie na bierne palenie,
• ćwicz regularnie – wystarczy 150 minut aktywności fizycznej w tygodniu (to tylko 21 minut dziennie) może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób serca o ok. 30 proc.,
• zadbaj o dietę – ogranicz spożywanie nasyconych tłuszczów (pochodzenia zwierzęcego), cukru i soli,
• utrzymuj prawidłową wagę – nie dopuszczaj do nadwagi i otyłości,
• kontroluj ciśnienie tętnicze krwi i stężenie cholesterolu oraz glukozy we krwi – osoby z cukrzycą są trzy razy bardziej narażone na rozwój chorób układu krążenia.

Pamiętaj również o regularnych, profilaktycznych badaniach. Skonsultuj się z lekarzem, który w zależności od twojego wieku i kondycji zaleci odpowiednie badania i leczenie.