Powstaniec ze Śremu - Franciszek Zelba [FOTO]

27 kwietnia 1914 r. zawarł związek małżeński z Heleną Nowakowską (1892-1971). Z tego związku urodziły mu się dzieci: Bolesław (1915-1983), Krystyna (1918-2005) oraz Zbigniewa (ur. 1922, w czasie II wojny światowej członek Armii Krajowej, po wojnie była prześladowana przez Urząd Bezpieczeństwa). Franciszek Zelba mieszkał z rodziną w Śremie przy ul. Wawrzyniaka 23. 2 sierpnia 1914 r. został powołany do armii niemieckiej, z której zwolniono go dopiero w 16 grudnia 1918 r.

27 grudnia 1918 r. Franciszek Zelba przystąpił jako ochotnik do Powstania Wielkopolskiego. Został wcielony do batalionu Śremskiego, do kompanii Śremskiej (dowódcą kompanii był por. Józef Muślewski). W 1958 r. został za ten czyn odznaczony Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. We wniosku o odznaczenie wpisano:

Wymieniony brał czynny udział w powstańczych z bronią w ręku w Baonie wojsk śremskich (dowódca Chosłowski) i brał czynny udział w walkach pod Zbąszyniem. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do swojej pracy i wstąpił do Sądu Powiatowego w Śremie

Franciszek Zelba pracował jako komornik sądowy w Śremie, a 4 marca 1925 r. został przeniesiony do Grodziska Wielkopolskiego. 24 maja 1930 r. trafił do Krotoszyna. Początkowo mieszkał przy ul. H. Kołłątaja 8, od 9 października 1931 r. przy ul Zdunowskiej 73.

30 września 1932 r. zakupił dom przy ul. Kaliskiej 37 (dziś Aleja Powstańców Wielkopolskich), gdzie prowadził kancelarię komorniczą. Jego ogłoszenia można było przeczytać w Krotoszyńskim Orędowniku Powiatowym.

Przytaczamy zaledwie dwa z nich jako przykład. -Przetarg przymusowy. W czwartek, dnia 13 października 1932 o godz. 10-tej. Sprzedam w moim biurze najwięcej dającemu za gotówkę: wirówkę w bardzo dobrym stanie oraz aparat fotograficzny marki Apianat wielkość 10x15 - czytamy w KOP nr 79, 12 października 1932 r. Nie obywało się też bez dziwnych incydentów. O jednym z nich donosił KOP nr 4 z 12 stycznia 193ś r. - Komornik sądowy p. Zelba dokonał zajęcia u Wolnego Antoniego w Tomnicach tytułem kosztów sądowych, jednego wózka ręcznego. Aby nie nastąpiło usunięcie zajętego przedmiotu przechowano wózek u Cielucha Jana w Tomnicach. Przetarg przymusowy przeznaczony na dzień 28 grudnia nie doszedł do skutku z powodu braku kupujących i wózek ten pozostał nadal u p. Cielucha. W dniu 7. bm. na polecenie p. komornika Cieluch wózek miał dostawić do miasta. Kiedy to uczynił w drodze pomiędzy Durzynem a Krotoszynem Wolny Antoni zastąpił m u drogę, dotkliwie Cielucha pobił i wózek zabrał do domu. Powyższą sprawą zajęła się policja, która oddała Wolnego Antoniego do rąk prokuratora - czytamy w Krotoszyńskim Orędowniku Powiatowym.

Gdy wybuchła II wojna światowa Franciszek Zelba z rodziną udał się pociągiem ewakuacyjnym i przeżył ciężkie bombardowanie na stacji kolejowej w Kole. W trakcie tej tragedii poległo wielu mieszkańców powiatu krotoszyńskiego. Rodzinie Franciszka Zelby udało się dotrzeć do Turynki koło Żółkwi pod Lwowem, dokąd docelowo zmierzał pociąg.

Z terenów pod okupacją sowiecką wrócił do okupowanego przez Niemców Krotoszyna. Ze względu na godzinę policyjną noc spędził na dworcu.

Po zakończeniu pierwszych walk przez krótki czas pracował w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” przy ul. Garncarskiej. Od 2 maja 1952 r. do 5 marca 1958 r. był pracownikiem magazynu w Krotoszyńskich Zakładach Ceramiki Budowlanej Cegielnia Parowa Krotoszyn Stary. Musiał wypracować emeryturę, gdyż PRL nie uznały mu pracy z czasów okupacji i II RP. 1 października 1946 r. został członkiem Związku Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 pod nr 19 (koło Krotoszyn), który potem został rozwiązany. Spotykał się z młodzieżą i brał udział w uroczystościach upamiętniających powstanie.

Zmarł 23 marca 1962 r. i spoczywa wraz z żoną na krotoszyńskim cmentarzu.