Heliodor Święcicki Śrem. „Pamięć Świetlanej postaci Wielkiego Ojca młodzieży”

Niezaprzeczalnym faktem jest, iż prof. Heliodor Święcicki, dla Śremu jest wyjątkową postacią, ponieważ zasługi dla Polski, a szczególnie Wielkopolski i jej szkolnictwa wyższego oraz medycyny miał ogromne i obok ks. Piotra Wawrzyniaka jest chyba największą (nie umniejszając innym bohaterom) chwałą dla naszego miasta. Jednak pewnie wielu ze Śremian nie wie kim był ś. p. Rektor Wszechnicy Piastowskiej.

Nasz bohater urodził się w Śremie 3 lipca 1854 roku i tu też zaczynał swoją edukację, i tak w 1873 roku zdał maturę z wyróżnieniem w Gimnazjum Królewskim (obecnym LO). Tam też wstąpił do tajnej patriotycznej organizacji Marjanów (Towarzystwo Tomasza Zana). Inspirował obchody świąt narodowych, krzewił ideę wszechpolską i postulował współpracę z młodzieżą z innych zaborów (w przyszłości tez będzie popierał idee Narodowej Demokracji oraz myśli Romana Dmowskiemu, któremu wręczy w 1923 roku tytuł honoris causa z filozofii na Uniwersytecie Poznańskim). Pochodził z rodziny lekarskiej, więc też studia podjął medyczne we Wrocławiu. Zakończył je w 1877, a następnie szkolił się w kilku miastach niemieckich w kierunku ginekologia i położnictwo. W 1883 zamieszkał w Poznaniu, gdzie prowadził prywatna praktykę lekarską wraz z pracą jako asystent w Zakładzie Położniczym św. Elżbiety. Był zapalonym działaczem Poznańskiego Towarzystwa Pomocy Naukowej i chronologicznie był: bibliotekarzem (1883-1887), przewodniczącym komitetu (1885-1904), redaktorem „Roczników PTPN”(1888-1903). Także pisywał (również jako redaktor naczelny) w „Nowinach Lekarskich” – organie lekarskim PTPN. Posiadał udziały oraz był w radzie nadzorczej „Dziennika Poznańskiego”.

Zaangażował się szczerze w pomoc biednym np. w Towarzystwie Dobroczynności św. Wincentego a Paulo. Był bardzo płodny jako publicysta lekarski, wydając ok. 40 prac naukowych. Dzięki temu od władz pruskich otrzymał tytuł profesorski w 1912. Dwanaście lat wcześniej natomiast Uniwersytet Jagielloński namaścił go honoris causa. Był członkiem honorowym różnych towarzystw lekarskich czy zagranicznych stowarzyszeń. Jak tylko Polska odzyskała niepodległość prof. Święcicki rozpoczął udaną batalię o uniwersytet w Poznaniu - nazwany został Wszechnica Piastowską - którą powołano 5 kwietnia 1919 roku. Podjął pracę na Wydziale Lekarskim i został pierwszym rektorem.

W 1921 roku powołał fundację „Nauka i Praca”, która za cel obrała wsparcie polskich uczonych i młodzieży w całej Polsce. Odznaczony francuskimi orderami: „Officier de l’Instruction publique” oraz Krzyżem Oficerskim Legii Honorowej. Nie był związany z żadnym stronnictwem politycznym, jednak zdecydowanie był konserwatystą, a przez pruską policję nazywany narodowym liberałem. Sympatyzował z obozem narodowym, pod przewodnictwem Romana Dmowskiego, który był obecny na pogrzebie prof. Heliodora Święcickiego (zmarł 12 października 1923 roku), dwa dni po śmierci rektora UP.

Nie zamierzam pisać jakiegoś podniosłego zakończenia tekstu, poświęconego pamięci wybitnego śremianina, z okazji dwóch dni (Wszystkich Świętych, Dzień Zaduszny), poświęconych zmarłym, w Kościele Katolickim, gdyż 97 lat temu nasi przodkowie zrobili to lepiej:

Hołd Młodzież

Na krótko przed pogrzebem, zebrała się młodzież akademicka w osobach przedstawicieli wszystkich organizacyj w domu „Bratniej Pomocy” przy ulicy św. Marcina 40, gdzie w sali kirem pokrytej, urządziła skromną żałobna akademję, chcąc dać wyraz głębokiemu smutkowi.
Posępne to zebranie zagaił prezes „Bratniej Pomocy” Sandach. W przemówieniu swoim wykazał, kim i czem dla nas był ś. p. Rektor i kogo w jego osobie tracimy. Następnie przemówił Ks. Kanonik Prądzyński, który w pełnych żalu słowach zwrócił uwagę na świetlany, czysty i nieskalany charakter ś. p. Rektora.
Na zakończenie prezes Sandach odczytał rezolucję, a raczej przysięgę, którą młodzież akademicka, jako wyraz wdzięczności przesyła Swojemu ukochanemu Rektorowi poza grób:
„Młodzież Akademicka Uniwersytetu Poznańskiego, zebrana w osobie delegatóe wszystkich organizacyj akademickich, 14 października 1923 r., w dniu przeniesienia zwłok ś.p. Jego Magnificencji Rektora Dr. Heljodora Święcickiego na wieczny spoczynek – na uroczystem posiedzeniu żałobnem wyraża głęboki żal, z powodu niepowetowanej straty, jaka dotknęła Uniwersytet Poznański, a z nim cały Naród.
Młodzież studjująca, tracąc w ś. p., Zmarłym najlepszego opiekuna, miłującego całem sercem młode pokolenie, pomna Jego zasług i ofiarnej pracy, ślubuje uroczyście: „Pamięć Świetlanej postaci Wielkiego Ojca młodzieży zawsze z głęboką wdzięcznością w sercu zachowywać, na życiu, cnotach i ukochaniach Jego gorliwie się wzorować, a hasłem swego życia uczynić hasło życia Jego: „Wszystko dla Ojczyzny”

Źródła:
Akademik. Dwutygodnik Młodzieży, „Pogrzeb ś. p. Rektora Święcickiego”, 1 listopada 1923 r.
Heliodor Święcicki (1854–1923), Michał Musielak, Poznań 2016
Słownik Biograficzny Śremu, red. Danuta Płygawko, Adam Podsiadły, Śrem 2008
Gimnazjum i Liceum im. Gen. Józefa Wybickiego w Śremie, Piotr Mulkowski, Śrem 2018
Śremianim w rektorskiej todze: Heliodor Święcicki (1854-1923) lekarz, naukowiec, profesor Uniwersytetu Poznańskiego", Adam Podsiadły, Śrem 2010